https://pl.wikipedia.org/wiki/Jadwiga_Andegawe%C5%84ska#/media/File:Jadwiga_by_Bacciarelli.jpg
Witam! W dniu dzisiejszym pragnę przedstawić Św. Jadwigę Andegaweńską. Postać ta odróżnia się od tych wcześniej ukazanych na blogu zapewne swoim pochodzeniem a poniekąd także możliwością wpływania na losy świata. Fakt ten, nie przeszkodził jej jednak w realizacji powołania do świętości, które dotyczy każdego człowieka. Świętość życia tej młodej monarchini miała dwa wymiary: kontemplacyjny oparty na modlitwie i umartwieniach a także praktyczny objawiający się służbą narodowi i drugiemu człowiekowi.
Jadwiga była trzecią i najmłodszą córką króla
Węgier i Polski, Ludwika Andegaweńskiego i Elżbiety, księżniczki bośniackiej.
Urodziła się prawdopodobnie 18 lutego 1374 roku. Rodzice planowali dla Jadwigi
małżeństwo z Wilhelmem Habsburgiem. Dzieci połączono warunkowym ślubem, by go
dopełnić w ich wieku dojrzałym. W chwili jego zawarcia Jadwiga miała zaledwie 4
lata. W nadziei na przyszły ślub, dziewczynkę wysłano do Wiednia. Wkrótce potem
zmarła najstarsza córka Ludwika Węgierskiego, Katarzyna. W tej sytuacji po
śmierci króla Węgrzy ogłosili królową siostrę Jadwigi, Marię. Natomiast Polacy
zaprosili na swój tron Jadwigę. Została ona koronowana dnia 16 października
1384 r. a więc w weku 10 lat.
W związku z zaistniałą sytuacją polityczną, a także wobec dalekosiężnych planów polskich rozważano możliwość unii Polski z Litwą. Stałaby się ona faktem dzięki małżeństwu Jadwigi z Jagiełłą, wielkim księciem Litwy. Miało to się spotkać początkowo ze sprzeciwem młodej monarchini. Z tym zdarzeniem łączy się również pewna historia. Jan Długosz pisał, choć to prawdopodobnie legenda, że zrozpaczona młodziutka królowa próbowała nawet wyrąbać toporem bramę wawelską, by uciec na Śląsk do Wilhelma, z którym była wcześniej zaręczona. Wiadomo też, że o radę i mądrość Jadwiga zwróciła się do Tego, który wszystko wie — na kolanach ukorzyła się przed Chrystusem z Czarnego Krucyfiksu. Krzyż ten Jadwiga przywiozła ze sobą z Węgier. Przed nim miała też klękać prosząc Chrystusa o radę przy podjęciu najważniejszych decyzji zarówno w sferze politycznej jak i osobistej. Pewnego razu Zbawiciel miał do niej przemówić z krzyża i nakłonić do poślubienia Jagiełły. Scenariusz filmu „Jadwiga Andegaweńska”, autorstwa Krzysztofa Zanussiego tak opisuje niezwykłą scenę:„[…]w mroku majaczyła uniesiona w ekstazie twarz Jadwigi. Patrzyła w górę, na krucyfiks. Jej twarz rozświetlała się, jakby nagle padły na nią promienie słońca, zabłysło nadzwyczajne światło i królowa usłyszała od Chrystusa: ,,Jadwigo, ratuj Litwę”, słowa wyznaczające cel jej królowania. Litwa była bowiem ostatnim pogańskim krajem Europy. […] Jednocześnie strażnik na wieży zamku, widząc światło w oknach katedry, zaczął bić w dzwon na trwogę. […] Brat zakonny sprzątał popiół i śmiecie przed jutrznią. Wymieniał świece. Ze zdumieniem zobaczył, że te blisko krzyża stopiły się w nocy od jakiegoś żaru i tak przywarły do lichtarzy, że trzeba je ostrzem podważać”. Według innej wersji Chrystus miał do niej rzec: ,,Czyń co widzisz!”, czyli odwołać się do wolnej woli człowieka i cnoty mądrości. Jadwiga posłuchała. Dzięki temu Polska zawarła unię personalną z Litwą, a Jagiełło przyjął wraz ze swoim państwem chrzest przybierając imię Władysław. Powyższe działania zostały przypieczętowane ślubem Jadwigi z Jagiełłą trzy dni później. Ceremonia zaślubin, odbyła się w katedrze na Wawelu. Tam również miała miejsce koronacja Jagiełły na króla polskiego. Jagiełło miał wówczas 35 lat a Jadwiga 12.
W związku z zaistniałą sytuacją polityczną, a także wobec dalekosiężnych planów polskich rozważano możliwość unii Polski z Litwą. Stałaby się ona faktem dzięki małżeństwu Jadwigi z Jagiełłą, wielkim księciem Litwy. Miało to się spotkać początkowo ze sprzeciwem młodej monarchini. Z tym zdarzeniem łączy się również pewna historia. Jan Długosz pisał, choć to prawdopodobnie legenda, że zrozpaczona młodziutka królowa próbowała nawet wyrąbać toporem bramę wawelską, by uciec na Śląsk do Wilhelma, z którym była wcześniej zaręczona. Wiadomo też, że o radę i mądrość Jadwiga zwróciła się do Tego, który wszystko wie — na kolanach ukorzyła się przed Chrystusem z Czarnego Krucyfiksu. Krzyż ten Jadwiga przywiozła ze sobą z Węgier. Przed nim miała też klękać prosząc Chrystusa o radę przy podjęciu najważniejszych decyzji zarówno w sferze politycznej jak i osobistej. Pewnego razu Zbawiciel miał do niej przemówić z krzyża i nakłonić do poślubienia Jagiełły. Scenariusz filmu „Jadwiga Andegaweńska”, autorstwa Krzysztofa Zanussiego tak opisuje niezwykłą scenę:„[…]w mroku majaczyła uniesiona w ekstazie twarz Jadwigi. Patrzyła w górę, na krucyfiks. Jej twarz rozświetlała się, jakby nagle padły na nią promienie słońca, zabłysło nadzwyczajne światło i królowa usłyszała od Chrystusa: ,,Jadwigo, ratuj Litwę”, słowa wyznaczające cel jej królowania. Litwa była bowiem ostatnim pogańskim krajem Europy. […] Jednocześnie strażnik na wieży zamku, widząc światło w oknach katedry, zaczął bić w dzwon na trwogę. […] Brat zakonny sprzątał popiół i śmiecie przed jutrznią. Wymieniał świece. Ze zdumieniem zobaczył, że te blisko krzyża stopiły się w nocy od jakiegoś żaru i tak przywarły do lichtarzy, że trzeba je ostrzem podważać”. Według innej wersji Chrystus miał do niej rzec: ,,Czyń co widzisz!”, czyli odwołać się do wolnej woli człowieka i cnoty mądrości. Jadwiga posłuchała. Dzięki temu Polska zawarła unię personalną z Litwą, a Jagiełło przyjął wraz ze swoim państwem chrzest przybierając imię Władysław. Powyższe działania zostały przypieczętowane ślubem Jadwigi z Jagiełłą trzy dni później. Ceremonia zaślubin, odbyła się w katedrze na Wawelu. Tam również miała miejsce koronacja Jagiełły na króla polskiego. Jagiełło miał wówczas 35 lat a Jadwiga 12.
Według kronik Jana Długosza Jadwiga, gdy była
małoletnia, pozwoliła, by rządzili za nią wytrawni i całą duszą oddani polskiej
racji stanu doradcy. Kiedy wraz z Jagiełłą władała narodem polskim, miała na
celu jedynie jego dobro. Prowadziła ożywione pertraktacje z Krzyżakami w
sprawie zaprzestania ich zbrojnych wypraw na Litwę a także przywłaszczania
sobie przez nich dóbr jej poddanych. Doprowadziła także do zgody między
Władysławem Jagiełłą a jego rywalem, Witoldem. Odtąd też wszelkie konflikty
dynastyczno- polityczne książęta litewscy zobowiązali się załatwiać z udziałem
Jadwigi. Ponadto nawiązała ścisły kontakt z papieżem Urbanem VI i Bonifacym IX,
skutecznie likwidując wszelkie intrygi wobec państwa polskiego, uknute
przez jego wrogów.
Serca poddanych pozyskała sobie jednak przede wszystkim niezwykłą dobrocią, na co wskazuję liczne legendy. Zgodnie z jedną z nich, kiedy żołnierze królewscy spustoszyli wieśniakom pola, urządzając sobie na nich lekkomyślnie polowanie, zażądała od męża ukarania winnych i wynagrodzenia wyrządzonych szkód. Kiedy Jagiełło zapytał, czy jest już zadowolona, otrzymał odpowiedź: ,, A któż im łzy powróci”.
Serca poddanych pozyskała sobie jednak przede wszystkim niezwykłą dobrocią, na co wskazuję liczne legendy. Zgodnie z jedną z nich, kiedy żołnierze królewscy spustoszyli wieśniakom pola, urządzając sobie na nich lekkomyślnie polowanie, zażądała od męża ukarania winnych i wynagrodzenia wyrządzonych szkód. Kiedy Jagiełło zapytał, czy jest już zadowolona, otrzymał odpowiedź: ,, A któż im łzy powróci”.
Przy budowie kościoła Najświętszej Maryi Panny
"na Piasku" w Krakowie, istniejącego do dziś, miała zwyczaj sama
nadzorować prace. Legenda mówi, że pewnego dnia jej czujne oko dojrzało
kamieniarza, który był smutny. Kiedy zapytała, co mu jest, dowiedziała się, że
ten ma w domu ciężko chorą żonę i boi się, że ta umrze i zostawi go samego z
małymi dziećmi. Królowa, nie namyślając się, wyrwała ze swego bucika złotą
klamerkę, obsadzoną drogimi kamieniami, i oddała ją robotnikowi, by opłacił
lekarza. Nie zauważyła wówczas, że bosą stopę położyła na kamieniu oblanym
wapnem. Odbity ślad wdzięczny kamieniarz obkuł dokoła i wraz z kamieniem
wmurował w zewnętrzną ścianę świątyni. Co ciekawe, ów znajdujący się w kamieniu
ślad można oglądać do dnia dzisiejszego.
Do najważniejszych trosk Jadwigi należało
odnowienie Akademii Krakowskiej. Założył ją Kazimierz Wielki, jednak za rządów
Ludwika Węgierskiego uczelnia podupadła. W związku z tym Jadwiga oddała
wszystkie swoje klejnoty na jej odnowienie. Wystarała się także u Stolicy
Apostolskiej o zezwolenie na jej dalsze prowadzenie i rozbudowę. Akademię
otwarto po śmierci królowej w 1400 roku.
Według zapisów kronikarzy Jadwiga praktykowała
surowe umartwienia. Jej kierownikiem duchowym był krakowski dominikanin Henryk
Bitterfeld, autor traktatu o Komunii świętej i traktatu ascetyczno-mistycznego
napisanego specjalnie dla Jadwigi. Poza tym na żądanie władczyni na drzwiach
jej komnaty umieszczono symbol dwóch przeplatających się liter MM obrazujących
ewangeliczne Marię i Martę, co było wyrazem łączenia w jej życiu kontemplacji z
praktyczną działalnością. Chcąc, by chwała Boża nieustannie rozbrzmiewała w
katedrze wawelskiej założyła i zapewniła utrzymanie Kolegium Psałterzystów, którzy
dzień i noc śpiewali psalmy przed Najświętszym Sakramentem. Ufundowała również
i częściowo własnoręcznie wyhaftowała racjonał – drogocenną szatę liturgiczną
dla biskupów krakowskich, zachowaną po dziś dzień, używaną podczas największych
uroczystości. Jadwiga zajmowała się także działalnością charytatywną –
fundowała i uposażała szpitale oraz otaczała je opieką.
Jagiełło bardzo pragnął mieć potomka, który
zapewniłby ciągłość jego rodu na tronie polskim. Kiedy więc Jadwiga została
matką, na dworze królewskim zapanowała wielka radość. Niestety, trwała krótko,
bo zakończyła się podwójną tragedią: śmiercią dziecka i matki. Jadwiga urodziła
córkę, której na chrzcie nadano imiona: Elżbieta Bonifacja. Jednak po trzech
tygodniach dziewczynka zmarła, a niebawem zmarła też jej matka. Nastąpiło to
dnia 17 lipca 1399 roku. Królowa miała wówczas 25 lat. Opłakiwaną przez
wszystkich monarchinię pochowano w podziemiach katedry na Wawelu.
Po śmierci Jadwigę otoczono kultem. 31 maja
1979 została beatyfikowana a 8 czerwca 1997 kanonizowana. W obu przypadkach
dokonał tego papież Jan Paweł II. Święta Jadwiga Andegaweńska jest patronką
Polaków i apostołką Litwy. W ikonografii jest przedstawiana w stroju królewskim
a jej atrybutem są buciki.
Święta Jadwiga jest postacią niezwykłą i godną
naśladowania. Jej świętość wyrażała się w głębokim życiu duchowym połączonym z
uczynkami miłosierdzia. Ponadto postawa Jadwigi uosabia miłość do ojczyzny,
czego wyrazem jest poświęcenie jej prywatnego szczęścia, dla dobra kraju. Ślub
z Jagiełą i Unia z Litwą zaowocowały bowiem wzrostem potęgi i bezpieczeństwa Polski w
Europie. Ponadto przyczyniły się one również do chrystianizacji Litwy, która
wcześniej była krajem pogańskim.
Czyny świętej wynikały niewątpliwie z jej
głębokiego zawierzenia Bogu, który był dla niej zawsze na pierwszym miejscu,
nawet w czasie sprawowania rządów. Niezależnie od tego czy legenda o słowach
Chrystusa wypowiedzianych do Jadwigi w Katedrze jest prawdą, z pewnością
wiedziała ona, że przekazana jej władza pochodzi od Boga. Przez to nie uczyniła
siebie jedynym jej suwerenem, troszcząc się o losy swojego narodu i poddanych
oraz krzewiąc w nich żywą wiarę. W moim przekonaniu należy ją uznać za wzór postępowania
dla sprawujących władzę, nierzadko łamiących prawo Boże oraz lekceważących
potrzeby obywateli, którzy powierzyli im rządy.
Przy opracowywaniu artykułu korzystałam z następujących
źródeł: